Het Afsluitdijk Wadden Center was op 22 september de toepasselijke locatie voor onze eerste Themabijeenkomst, De Waddenzee werelderfgoed, hoelang nog? Een thema dat de kern van onze missie als platform raakt: hoe bereiden we ons voor op de naderende uitdagingen van klimaatverandering voor ons erfgoed, in dit geval voor een uniek natuurlijk en cultuurlandschap? Om dit onderwerp fris te benaderen, hadden we drie sprekers uitgenodigd, elk met sterk uiteenlopende perspectieven. In de Lorentzzaal, met een prachtig uitzicht over het water, zaten we bij iedere bijdrage op het puntje van onze stoel.
Lisanne Bedaux van Unesco was openhartig over het politiseren van de Unesco-werelderfgoedstatus. Door de grote belangen die meespelen bij de toewijzing van de Unesco-status zijn de toewijzingenvergadering steeds meer een politiek spel geworden. De toets van de Outstanding Universal Values (OUV) van sites doen er helaas steeds minder toe. Ook voor Unesco is klimaatverandering de grootste bedreiging van werelderfgoed; één op de drie natuurlijke werelderfgoederen, zoals de Waddenzee, worden hierdoor bedreigd. Wat betreft de status van de Waddenzee kon Lisanne niet anders dan concluderen dat er op nationaal niveau weinig te mitigeren valt; dit vergt een globale aanpak.
Piet Hoekstra, professor geowetenschap en klimaat, en verbonden aan de Waddenacademie, bracht met veel plezier de toch sombere boodschap van de onontkoombare gevaren van de zeespiegelstijging voor de Waddenzee. Volgens hem zijn de erfgoedwaarden van dit unieke gebied, één van de grootste getijdengebieden ter wereld, voorlopig nog wel te handhaven. Er stroomt namelijk momenteel meer zand en slib de Waddenzee in dan dat er wegstroomt. Maar door de zeespiegelstijging als gevolg van de klimaatverandering zal er binnen enkele decennia een omslagpunt zijn. De meest recente modellen laten zien dat het daarna snel kan gaan. Geulen zullen verdiepen en grote delen van de zo karakteristieke wadplaten zullen verdwijnen, mogelijk gevolgd door delen van de eilanden. Hoekstra herinnerde ons eraan dat één van de OUVs van de Waddenzee het dynamische geheel is, een getijdengebied dat voortdurend verandert. Deze kernkwaliteit van het dynamische systeem maak dat de status van de Wadden als werelderfgoed een stootje kan hebben. Maar gezien de uiteindelijke gevolgen van de zeespiegelstijging is dat maar een schrale troost.
Frank Petersen bood ons zijn meer persoonlijke blik op de Wadden en het klimaat, als medewerker van de Waddenvereniging, maar ook als inwoner van de regio. Volgens hem moet je Outstanding Universal Values van het Wad vooral met je zintuigen waarnemen, voelen, ruiken, horen en zien. De Waddenvereniging vertelt aan iedereen die wil luisteren hoe uniek de Waddenzee is en zet zich in om het te behouden zoals het is. Wel zijn er grote zorgen. Frank benadrukte dat klimaatverandering al geruime tijd voorspeld werd. Voor de Waddenvereniging staat het uiteindelijke mogelijke verlies van delen van het gebied nog niet centraal. Wel moeten we nu doen wat we kunnen. Dit betekent vooral rust voor het wad. Dit betekent minder fossiele brandstoffen gebruiken, en stoppen met mijnbouw in de Waddenzee. Waarbij de natuur op de eerste plaats komt.
Deze drie toch heel verschillende invalshoeken op de Wadden kwamen op een vloeiende wijze samen tijdens de levendige paneldiscussie met de drie sprekers, geleid door Vera Kuijpers van het Platform. Deze discussie werd voorgezet tijdens de voortreffelijk georganiseerde netwerkborrel.
Lisanne Bedaux, Piet Hoekstra en Frank Petersen, dank jullie wel voor jullie inspirerende en uitdagende visies! Complimenten voor het Wadden Center, dank voor de goede zorgen en voortreffelijke techniek. Dankzij de professionele video- en geluidstechnici van MHB was de bijeenkomst live te volgen via een livestream. De opgenomen bijdragen van Piet Hoekstra en Frank Petersen zijn te zien op ons nieuwe YouTube kanaal:
Deze dag was in samenwerking met de volgende organisaties:
Landschapstriënnale: https://landschapstriennale.com
UNESCO: https://www.unesco.nl/nl
Waddenacademie: https://www.waddenacademie.nl
Waddenvereniging: https://waddenvereniging.nl