Eerste bijeenkomst Platform Klimaat en Erfgoed

Op woensdag 29 maart vond het eerste evenement van het platform Klimaat en Erfgoed plaats. Het platform was te gast bij de Rijksdienst voor het CultureelErfgoed in Amersfoort. De bijeenkomst vond plaats van 15 tot 17. Bij de borrel was er gelegenheid om elkaar te leren kennen.

Namens het platformbestuur opende Gertjan de Boer de middag. Hij heette iedereen welkom en sprak de verbazing uit over het groot aantal bezoekers. Daarna vertelde hij hoe het platform tot stand is gekomen, wat de doelstellingen zijn en gaf een toelichting op het programma.

Het bestuur van het platform bestaat uit zeven erfgoedprofessionals die bij allerlei verschillende organisaties werken. Platform Klimaat en Erfgoed is een stichting met ANBI status en lid van het Climate Heritage Network.

Na de introductie volgt de eerste spreker: Rutger van der Brugge. Rutger is onderzoeker bij het kennisinstituut Deltares en houdt zich bezig met transities. Hij neemt het publiek mee in de klimaatscenario’s en de ruimtelijke impact daarvan. Rutger laat zien dat we vaker met meer water zullen moeten omgaan, maar dat het tegelijkertijd ook droger zal worden. Duidelijk wordt dat klimaatverandering overal merkbaar zal zijn. Erfgoed zal daarbij niet buiten schot blijven.

Aan de hand van grafieken, scenario’s en modellen toont Rutger hoe de temperatuur, neerslag en extreem weer zich heeft ontwikkeld en hoe zich dat in de toekomst kan gaan ontwikkelen.

Na de bijdrage van Rutger rijst de vraag: hoe moeten wij als erfgoedsector met klimaatverandering omgaan? Gerard de Kleijn was directeur van het museum Gouda. In 2020 heeft hij voor zes stedelijke musea filmpjes laten maken over hoe hun steden er in 2200 uit kunnen zien. Gerard is ervan overtuigd dat hier een opdracht ligt voor musea en erfgoedinstellingen. Aan de hand van verbeelding en prikkelende visualisaties kunnen zij de getallen en prognoses vertalen naar het dagelijks leven: erfgoed en kunst als middel voor bewustwording.

Gerard heeft voor zes steden toekomstfilms gemaakt voor 2200. Zo is Gouda een diepzeeduik-paradijs en Zutphen ligt aan zee.

Het verbeelden van prognoses en cijfers is belangrijk voor bewustwording. Maar we zullen ook moeten leren omgaan met verlies van erfgoed. Tenminste, dat betoogde Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving Jannemarie de Jonge. In haar slotbijdrage prikkelde zij het publiek door het verlies van erfgoed te vergelijken met een rouwproces. In welke fase zitten we? Ontkenning, denkt Jannemarie…

Jannemarie vraagt de zaal in welke fase de bezoekers zich bevinden. In welke fase bevindt u zich?

Tegelijkertijd zat er in Jannemarie haar boodschap hoop. Want verlies en adaptatie zijn van alle tijden. Als voorbeeld gaf ze Petten. Al drie keer is Petten verloren gegaan door zee of strijd. Toch kunnen we vandaag het vierde Petten nog bezoeken. Jannemarie pleit ervoor om vanuit de verandering na te denken over de inrichting van ons land. Ze noemt dit het ‘Generatieve Landschap’ en heeft hier al enkele prikkelende voorbeelden voor.

Jannemarie sloot of met de Terp fan de Takomst. In dit project wordt er buitendijks een nieuwe terp ‘gebouwd’ door de zee.
Hiermee slaat het dorp Blije een brug tussen de toekomst en het verleden.

De drie bijdragen gaven de bezoekers meer dan genoeg stof tot nadenken. Om de gedachten nog iets aan te scherpen en de bijdragen samen te vatten, reflecteerde Linde Egberts tot slot op de middag. Linde herinnerde ons eraan dat erfgoedzorg is begonnen in tijden van verlies. In een tijd van sloop en vooruitgang, kwam de erfgoedsector op.

Linde reflecteert op de bijdrages van de sprekers en prikkelt met haar inzichten.

Linde roept ons op om goed stil te staan bij het feit dat klimaat en erfgoed veel ingewikkelder is dan alleen een bedreiging van het één op het ander. Ze kunnen elkaar versterken, tegenwerken en helpen in het verbeelden van de toekomst. Daarnaast zullen we beter na moeten denken over welk erfgoed we willen behouden en voor wie. Erfgoed is een kans om onze wereld participatiever en inclusiever in te richten. Maar daar ligt nog een grote opgave.

Voor Linde stemde de bijeenkomst hoopvol. We zullen als erfgoedkundigen en ontwerpers samen moeten werken. We zullen als een judoka worstelen met klimaatverandering, maar door creatief denken en speelsheid kunnen we tegenwicht bieden tegen angst en verslagenheid.

Na de reflectie van Linde bleven velen van jullie nog hangen voor de borrel. De enthousiaste reacties van jullie en de gesprekken die jullie met elkaar aangingen, geven ons energie om snel weer iets te organiseren. Houd hiervoor onze agenda in de gaten.

Op iedere stoel lag een papiertje. Op dit papiertje konden de deelnemers tips, adviezen op commentaar geven. En hierna
mochten zij dit in één van de twee laarzen doen. De optimisten over de toekomst van ons erfgoed in de schone laars. De meer
pessimisten in de vieze. Het overgrote deel (76%) van jullie was optimistisch. Dit was bemoedigend. Maar voor ons waren jullie
vriendelijke woorden nog bemoedigender. Bedankt!

Dan rest ons nog om jullie heel hartelijk te bedanken voor jullie komst en deelname.

Graag tot de volgende keer!